Naties en onderdrukking
Zowel naties als sociaal-economische klassen zijn abstracties. Men maakt abstractie van bevolkingsgroepen, die bij klassen te maken heeft met inkomen en eigendom en bij naties met talen die men spreekt. Terwijl sociaal-economische klasse al een behoorlijk willekeurige omschrijving heeft, is dat bij de term natie nog meer. Wie behoort tot een natie en wie behoort er niet toe? Wie bepaalt dit? De wet? De goegemeente? De staat? En volgens welke criteria?
Veel nationalisten hebben de neiging de mythe levendig te houden dat tot een bepaalde natie behoren veel te maken heeft met onderdrukking en onderdrukt zijn. Er zijn dan onderdrukte naties als Catalonië, Schotland, Koerdistan en Palestina. En er zijn dan de onderdrukkende en onafhankelijkheid tegenhoudende naties als Spanje, Israël, Turkije, Iran en Groot-Brittanië. Maar in een natie zijn tegenstellingen soms groot, op het vlak van sociaal-economische klasse bijvoorbeeld. Zijn rijke Schotten onderdrukt? Mij lijkt het van niet. Zijn in armoede levende Engelsen, Palestijnen of Koerden onderdrukt? Mij lijkt het van wel. De onderdrukking kan zo groot worden dat de onderdrukte soms bewondering krijgt voor de onderdrukker of zelf onderdrukker wil worden. Andere nationalisten cultiveren graag de mythe dat van hun eigen natie geprofiteerd wordt. De Waalse natie zou volgens sommigen bijvoorbeeld profiteren van de Vlaamse natie, terwijl de Waalse natie een eigen volkscultuur en mentaliteit zou hebben die nogal afwijkt van de Vlaamse volkscultuur en mentaliteit.
Binnen de linkerzijde bestaat er een traditie van het oproepen tot internationale solidariteit. Volgens Marx and Engels bijvoorbeeld had het wereldproletariaat geen land, als klasse aan één zeel trekkend was de bestemming ervan elke vorm van klassenmaatschappij af te schaffen. Volgens Murray Bookchin (1994) was de steun die Marx en Engels gaven aan "nationale bevrijding" vooral van strategische aard, en had die steun geopolitieke en economische achtergronden. Bookchin: "They vigorously championed Polish independence from Russia, for example, because they wanted to weaken the Russian empire, which in their day was the supreme counterrevolutionary power on the European continent." Tot vandaag is er een link tussen "bevrijdingsnationalisme" en Marxisme. In een gevulgariseerd Marxisme heeft nationalisme zelfs een prominente plaats gekregen, om internationale solidariteit in de schaduw te zetten en als wegbereider voor chauvinisme en kwalijke "vaderlandsliefde". Terwijl culturele autonomie, al dan niet van volkse aard, zeker tegengehouden wordt door natiestaten is het maar de vraag of naties werkelijk kunnen onderdrukken. Men mag naties niet verwarren met natiestaten. Sociaal-economische klassen kunnen onderdrukt worden, en kennen ook interne onderdrukkingsmechanismen die te maken hebben met onder andere gender en huidskleur. Maar naties zijn over het algemeen weinig homogeen, en hebben sturende elites die soms tegen de wil van natieleden ingaan.
Veel nationalisten hebben de neiging de mythe levendig te houden dat tot een bepaalde natie behoren veel te maken heeft met onderdrukking en onderdrukt zijn. Er zijn dan onderdrukte naties als Catalonië, Schotland, Koerdistan en Palestina. En er zijn dan de onderdrukkende en onafhankelijkheid tegenhoudende naties als Spanje, Israël, Turkije, Iran en Groot-Brittanië. Maar in een natie zijn tegenstellingen soms groot, op het vlak van sociaal-economische klasse bijvoorbeeld. Zijn rijke Schotten onderdrukt? Mij lijkt het van niet. Zijn in armoede levende Engelsen, Palestijnen of Koerden onderdrukt? Mij lijkt het van wel. De onderdrukking kan zo groot worden dat de onderdrukte soms bewondering krijgt voor de onderdrukker of zelf onderdrukker wil worden. Andere nationalisten cultiveren graag de mythe dat van hun eigen natie geprofiteerd wordt. De Waalse natie zou volgens sommigen bijvoorbeeld profiteren van de Vlaamse natie, terwijl de Waalse natie een eigen volkscultuur en mentaliteit zou hebben die nogal afwijkt van de Vlaamse volkscultuur en mentaliteit.
Binnen de linkerzijde bestaat er een traditie van het oproepen tot internationale solidariteit. Volgens Marx and Engels bijvoorbeeld had het wereldproletariaat geen land, als klasse aan één zeel trekkend was de bestemming ervan elke vorm van klassenmaatschappij af te schaffen. Volgens Murray Bookchin (1994) was de steun die Marx en Engels gaven aan "nationale bevrijding" vooral van strategische aard, en had die steun geopolitieke en economische achtergronden. Bookchin: "They vigorously championed Polish independence from Russia, for example, because they wanted to weaken the Russian empire, which in their day was the supreme counterrevolutionary power on the European continent." Tot vandaag is er een link tussen "bevrijdingsnationalisme" en Marxisme. In een gevulgariseerd Marxisme heeft nationalisme zelfs een prominente plaats gekregen, om internationale solidariteit in de schaduw te zetten en als wegbereider voor chauvinisme en kwalijke "vaderlandsliefde". Terwijl culturele autonomie, al dan niet van volkse aard, zeker tegengehouden wordt door natiestaten is het maar de vraag of naties werkelijk kunnen onderdrukken. Men mag naties niet verwarren met natiestaten. Sociaal-economische klassen kunnen onderdrukt worden, en kennen ook interne onderdrukkingsmechanismen die te maken hebben met onder andere gender en huidskleur. Maar naties zijn over het algemeen weinig homogeen, en hebben sturende elites die soms tegen de wil van natieleden ingaan.
