Groenen, Marxisten en partijvorming
De Duitse Groenen begonnen ooit als anti-partij partij. Vandaag blijft daar niets meer van over. Ze regeren mee in Duitsland, zijn een eerder links-liberale partij geworden en maken deel uit van het establishment. Ze vormen een voorbeeld voor Groen in België, dat dezelfde weg opgaat en waar de scherpe kantjes van afgevijld zijn. Zo ontstond er een electoraal gat links van Groen, waar de PVDA in gesprongen is. Bij Agalev, de voorloper van Groen, speelde basisdemocratie een rol, net zoals bij de Duitse Groenen. De partijbasis bepaalde veel mee en er waren allerlei rotatie- en afzettingsprocedures die maakten dat de macht van bepaalde partijleden beperkt werd. Bij Groen en PVDA speelt die basisdemocratie niet. Veel wordt bepaald door het partijbestuur en bekende kopstukken. In die zin bouwt de PVDA ook niet helemaal voort op Karl Marx, die was gewonnen voor een 'dictatuur van het proletariaat'. Ja, een dictatuur, een woord dat in zijn tijd nog een minder autoritaire betekenis had dan dat het in de 20ste en 21ste eeuw kreeg. Karl Marx en zijn vriend Friedrich Engels hadden daarbij iets in gedachten dat wat op het democratisch experiment van de Commune van Parijs (1871) leek.
Arbeiders moesten zich volgens Marx organiseren binnen het kader van een partij om de klasseloze samenleving tot stand te brengen. Eens dat gebeurd was kon de staatsmacht verdwijnen, kon er overgegaan worden tot iets wat op een anarchistische maatschappij leek en kon de staat afsterven. Utopisch? Marx had het naar eigen zeggen niet zo voor utopisch denken. Een in de jaren '60 en '70 van de vorige eeuw invloedrijke Duitse marxist als Herbert Marcuse ging voor zijn utopische denken eerder de invloed halen bij een 19de eeuwse utopische socialist als de Franse Charles Fourier dan bij Marx.
Dat er in de PVDA veel door het partijbestuur wordt bepaald vermijdt commotie in de partijbasis. Dit weekend stond er bijvoorbeeld een interview in De Morgen met een anoniem PVDA lid die een vaste liefdesrelatie heeft met een gemeenteraadslid van het VB, en haar in dat interview ook regelmatig verdedigt. In de vroegere PVDA had dit niet alleen voor veel commotie gezorgd. Zo'n persoon zou meteen ook uitgesloten worden van het partijlidmaatschap. Hoe men er bij de PVDA momenteel op reageert is me niet duidelijk. Wellicht kijkt men in de partijbasis vooral naar hoe en of het partijbestuur reageert. Terug naar de Duitse Groenen nu: die beweerden niet alleen een anti-partij partij te zijn, ze hadden in de beginjaren ook een tijdje een rechtervleugel onder de leiding van de conservatieve Herbert Grühl. Blijkbaar moest dat kunnen. Groenen gingen daar 'pacifistisch' mee om.
Tegenwoordig heeft men in Duitsland een satirische soort anti-partij partij. Die komt regelmatig bij parlements- en andere verkiezingen op onder de naam Die Partei, met slechts klein succes wel. In België heeft men dat soort satirische electorale initiatieven bij mijn weten enkel gehad op lokaal niveau. Misschien wordt het parlement daar toch wat te serieus voor genomen, en de gemeenteraad niet. Onterecht volgens mij, ook een gemeenteraad en de macht ervan worden best serieus genomen. De invloed van zo'n gemeenteraad is vaak heel wat kleiner dan die van een parlement maar toch...
Op de foto: oud spandoek uit West-Duitsland met als opschrift: 'De Groenen. Ecologisch, basisdemocratisch, sociaal, geweldloos.'
