Poetin, Oekraïne en 'het Westen'

16 juni

Dat het Oekraïense leger elk eigen grondgebied opnieuw wil veroveren, inclusief de Krim? Velen zullen dit volgens internationaal recht legitiem vinden. De vraag is of het ook tactisch houdbaar is en of het realistisch is. Bufferzones worden gecreëerd in veel andere territoriale conflicten. Dat kan oneerlijk zijn - want ook aangevallen en onderdrukte partijen worden dan gedwongen concessies te doen aan repressieve grootmachten. Maar misschien is het concrete voorkomen van verdere oorlogsslachtoffers hier belangrijker dan de principevraag. Hoe langer de oorlog duurt hoe meer Oekraïners men daarmee de dood in stuurt.
Ambitieuze oorlogsdoelen zullen normaal gezien de verschrikkelijke gevechten verlengen. En er bestaan ook andere dan militaire middelen om de macht van het Kremlin te ondermijnen. Niet-realistische oorlogsdoelen kunnen niet alleen de geloofwaardigheid van de Oekraïense regering ondermijnen. Ze kunnen ook de Europeanen nieuwsmoe maken. Veel mensen in Europa haken af op het dagelijks slechte nieuws over de wereld dat hen via mainstream media bereikt, ze haken af en laten zichzelf minder informeren. Bij Russen is dat niet anders, en al te veel van hen slikken de oorlogspropaganda van het Kremlin als zoete koek.

Uit de Groene Amsterdammer: Eind mei waren er zo’n zestigduizend Oekraïense vluchtelingen in Nederland. Maar al ruim voordat Rusland hun land in februari binnenviel, verbleven er tienduizenden Oekraïners in Nederland. Op papier zijn zij in dienst bij bedrijven in Oost-Europese landen als Polen en Litouwen en worden ze vervolgens naar Nederland ‘gedetacheerd’.
De Oekraïense arbeidsmigranten in Nederland zijn vrijwel onzichtbaar, alleen hun werkgevers weten waar ze zijn. Gemeenten hebben vaak geen zicht op de Oekraïners, blijkt uit een inventarisatie van platform Investico. De Oekraïners werken dikwijls onder slechte omstandigheden: chauffeurs slapen in hun cabine en komen maandenlang niet thuis, anderen zitten weggestopt op vervallen bungalowparken. Ze krijgen meestal het Poolse of Litouwse minimumloon en zijn amper sociaal verzekerd, maar door gebrekkig toezicht blijven misstanden vaak uit beeld.

19 juni

Men zou misschien denken dat na twee wereldoorlogen, en vele jaren om na te denken over de oorzaken daarvan, er minder geld naar Belgische militaire budgetten zou gaan. Niets van dat want die budgetten gaan fors stijgen. Nochtans zou al dat geld ook kunnen gaan naar armoedebestrijding. Het is ondermeer armoede die mensen gemakkelijker vatbaar maakt voor het omarmen van oorlogsretoriek. De Tweede Wereldoorlog vond niet voor niets plaats na de grote economische crisis van de jaren '30.

20 juni

Geert Mak in een interview met De Morgen over het gerucht dat Poetin aan een ongeneeslijke kanker lijdt: “Ik heb dat verhaal in Newsweek ook gelezen. Het is vrij plausibel omdat het gebaseerd is op bronnen bij drie verschillende westerse inlichtingendiensten. Je ziet ook aan Poetin dat iets niet helemaal goed zit – aan zijn manier van lopen, bijvoorbeeld. Zijn gezicht is opgeblazen, wat op het gebruik van prednison kan wijzen. Kankerpatiënten worden daar weleens mee behandeld, en één van de bekende bijwerkingen is dat je er euforisch van wordt en de realiteit niet goed meer kunt inschatten.” Het is dan ook niet zo verwonderlijk dat Mak op een regimewissel in Rusland hoopt, "waarna je het land langzaam weer in rustiger vaarwater kunt loodsen. Daarom vind ik het zo belangrijk dat we culturele contacten met Rusland in stand houden, bijvoorbeeld door studenten uit te wisselen. Veel Russen zijn nu verdoofd door alle propaganda en het is erg belangrijk dat jonge Russen blijven zien hoe het hier is, want de vernieuwing van Rusland zal van de jonge generatie middenklassers moeten komen.”
Of er een regimewissel in Rusland komt is echter maar de vraag. Het is ook niet zeker dat er dan een minder slecht regime in de plaats komt. De kans op zo'n regimewissel lijkt me ook groter op termijn als de regeringen van Oekraïne en Rusland tot een onderhandelde overeenkomst komen in plaats van verder oorlog te voeren. Rusland is wat als de grote broer van Noord-Korea aan het worden, steeds meer zichzelf isolerend maar nog wel de steun krijgend van de Chinese regering.
Mak gaat er naar mijn idee wat te licht over dat er in deze oorlog veel doden en andere slachtoffers vallen. “Meestal bevind ik me in het kamp van de vredesdeals, en in het begin van het conflict, toen er werd onderhandeld, had ik nog hoop. Geef Poetin één of twee kluiven waarmee hij met opgeheven hoofd kan thuiskomen, dacht ik. Maar na twee weken was die fase voorbij, omdat de Russische troepen zich zo misdroegen en zoveel schade aanrichtten. Nu merk ik tot mijn eigen verbazing dat ik me bij het leger van de haviken moet scharen. We zitten in een totaal andere situatie dan bij vorige crisissen. Wat de vredespartijen voorstellen, is onrealistisch." Zo homogeen is die vredesbeweging nochtans niet. Het ene voorstel is realistischer dan het andere, maar realpolitiek in deze kwestie heeft een grote schaduwzijde. Net zoals ook avonturisme en ijdele hoop problemen opleveren in dit. 

25 juni

In het kort komt het daar ongeveer op neer... "Poetin vertegenwoordigt alles waar de vredesbeweging tegen strijdt, zich nestelend in rechtse nationalistische kringen, militarist, imperialist, autoritair heerser…. Maar de NAVO maakt maar al te graag gretig gebruik van de oorlog in Oekraïne om er een al lang voorbereide militaristische agenda door te duwen."

26 juni

"Hoe denkt het Russische thuisfront over deze oorlog? ‘In Rusland zijn veel mensen boos" Zo luidt de titel bij een nieuwe long read op de site van De Morgen. Het sluit wat aan bij wat mijn broer me vertelde vorig jaar. Hij was in Rusland geweest en zei me dat mensen daar kwaad waren. Ik vroeg hem op wie. "Op iedereen!" Zo'n honderd jaar geleden had Rusland over het algemeen een boerenbevolking. Als je de regeringen van de VS en het VK laat doen, wordt de Russische economie terug gebombardeerd naar die tijd. Het was de tijd van tsaren, daarna Lenin en daarna Stalin, dus je kan je afvragen of het van nostalgie naar oude machthebbers overlopende Kremlin het zich werkelijk aantrekt wat er op lange termijn met de Russische economie gebeurt.
De Russische Federatie zal er normaal gezien onderdoor gaan op economisch vlak, maar het zal Oekraïne helemaal in zijn val meesleuren. Het Oekraïne van voor de oorlog herken je nu al niet meer, maar dan zal het nog veel erger zijn. Tenzij bijvoorbeeld Rusland en Oekraïne tot een onderhandelde positie komen, maar wie rekent daar nog op? Echt vrede in alle delen van Oekraïne zal je het sowieso niet kunnen noemen denk ik.

29 juni

“Als Poetin een vrouw was geweest, wat hij duidelijk niet is, denk ik echt dat hij geen gekke, macho-oorlog met geweld zou zijn begonnen op de manier zoals hij dat nu heeft gedaan”, dat zei de Britse premier Johnson gisteren tegen de Duitse omroep ZDF. “Als je een perfect voorbeeld wilt van toxic masculinity, dan zijn het wel zijn daden in Oekraïne”. Er valt misschien iets voor te zeggen maar geloof nooit zomaar een Thatcheriaan. De Britse premier Thatcher voerde in 1982 een oorlog tegen Argentinië, genaamd de Falklandoorlog, en je kan je afvragen waarom juist. Toxic masculinity zal een rol spelen, maar dat is lang niet het enige dat er problematisch is aan Poetin zijn gedrag.

2 juli

Sinds januari vorig jaar is Joe Biden president van de VS. Dat er na zijn presidentschap weinig zou verbeteren in zijn land en de rest van de wereld stond in de sterren geschreven. Biden won de presidentsverkiezingen eigenlijk in twee rondes. Het was vooral 'de eerste ronde', de voorverkiezingen in zijn partij, die er toe deed. Had Biden daarin verloren dan was er echt een grote verandering in de VS mogelijk geweest. Hoe de rest van de wereld dan zou gereageerd hebben weet ik niet.
Als Trump de presidentsverkiezingen gewonnen had dan zouden de VS nadien nog meer gekreund hebben onder racisme, seksisme en klassisme. Zou er ook een oorlog in Oekraïne gekomen zijn? Wellicht. Mijn vermoeden is dat Poetin de grootschalige militaire inval van het Russische leger in Oekraïne lange tijd voorbereidde en uitgesteld heeft tot Angela Merkel niet langer Duits bondskanselier was en de coronacrisis minder heftig ging woeden in Europa. Poetin is Trump beter gezind dan ook maar elk lid van de Democrats in de VS. Hij had hem een mooi cadeau kunnen schenken: de oorlog in Oekraïne stopzetten. En Trump had dat cadeau dankbaar aanvaard, zichzelf op de borst geklopt en stijgende populariteitscijfers in de VS gekend als het gevolg daarvan. Ik zie het Trump al zeggen: 'Ik heb de oorlog in Oekraïne kunnen stoppen. Goed dat Biden niet president geworden is want hij had dat niet gekund.'