Oekraïne, een jaar later (4)
27 februari
De gewapende conflicten van nu in Oekraïne zijn heel anders van aard dan die van niet lang na de Russische revolutie van 1917. Toen speelde een man genaamd Nestor Makhno een grote rol in Oekraïne. Hij stond als anarchocommunist aan het hoofd van een groot boerenleger, streed soms samen met de links-autoritaire Bolsjewieken en soms tegen hen. Terwijl hij soms wat te veel met praktijken van geweld bezig was bleef Makhno humaan in zijn doelstellingen.
Bij de Bolsjewieken speelden onder meer Lenin, Trotski en Stalin een grote rol. Terwijl Trotski zich later ontpopte als belangrijke tegenstander van Stalin (en dat met de dood bekocht), zorgde hij samen met Lenin eerst voor de opkomst van Stalin. Ook al liet Lenin voor zijn dood weten dat hij Stalin niet wou als zijn opvolger, de leiding krijgend over de Sovjet-Unie. Net als een groot deel van de Bolsjewieken trok Trotski zich weinig aan van democratische vormen van inspraak. Aan het hoofd van het leger sloeg hij bijvoorbeeld een opstand voor democratie in het Russische Kronstadt bloedig neer. Dat was in 1921. Drie jaar later stierf Lenin. Daarna ging het verder bergaf met de vormen van inspraak in Rusland, iets waar Stalin een grote rol in had.
De huidige Oekraïense president Volodymyr Zelensky is eerder een soort van rechtse Trotski dan een soort van rechtse Makhno. Net als Trotski is hij van Joodse afkomst, voluntaristisch en zichzelf graag opwerpend als leider, autoritair in zijn doelstellingen en regelmatig meedogenloos voor zijn tegenstanders, zeer toegewijd aan zijn strijd, hard voor weigeraars van legerdienst, met weinig interesse in mechanismen voor echt democratische inspraak. Trotski plaveide in eerste instantie mee de weg voor de groeiende macht van Stalin. Welke weg Zelensky aan het plaveien is? Het is voorlopig onduidelijk. Misschien wel onbedoeld voor een meer autoritair nationalisme in Oekraïne. Op lange termijn wil hij in elk geval een verder durende expliciete militarisering van het land. Er is nu eenmaal de dreiging Rusland.
Trotski
Zelenski stuurde opnieuw een nationalistische boodschap de wereld in. "Door de Krim terug te nemen, zullen we de vrede herstellen", schreef hij op Telegram. "Dit is ons land. Onze mensen. Onze geschiedenis. We zullen de Oekraïense vlag terugbrengen naar elke hoek van Oekraïne." Zelenski wil aan staatsuitbreiding doen. Hij wil de Krim terug bij Oekraïne. Op zich zou dat beter zijn dan dat de Krim bij Rusland blijft maar het blijft wel staatsuitbreiding. Dan heb ik toch nog liever dat de Krim onder VN-mandaat geplaatst wordt of zo. Wat Zelenski juist wil met de Krim is mij onduidelijk. Wat een opvolger van Zelenski er mee zal willen doen is me nog onduidelijker.
Ultranationalisten met hopen tegenwoordig in Oekraïne. Toch is er in West-Europa minder kritiek op ultranationalisme als gegeven dan vroeger. En zeker als die ultranationalisten niet voor maar tegen Poetin zijn. In het geval van de Wagner Groep vinden we veel medestanders van Poetin, in de vuile oorlog die hij voert.
De gewapende conflicten van nu in Oekraïne zijn heel anders van aard dan die van niet lang na de Russische revolutie van 1917. Toen speelde een man genaamd Nestor Makhno een grote rol in Oekraïne. Hij stond als anarchocommunist aan het hoofd van een groot boerenleger, streed soms samen met de links-autoritaire Bolsjewieken en soms tegen hen. Terwijl hij soms wat te veel met praktijken van geweld bezig was bleef Makhno humaan in zijn doelstellingen.
Bij de Bolsjewieken speelden onder meer Lenin, Trotski en Stalin een grote rol. Terwijl Trotski zich later ontpopte als belangrijke tegenstander van Stalin (en dat met de dood bekocht), zorgde hij samen met Lenin eerst voor de opkomst van Stalin. Ook al liet Lenin voor zijn dood weten dat hij Stalin niet wou als zijn opvolger, de leiding krijgend over de Sovjet-Unie. Net als een groot deel van de Bolsjewieken trok Trotski zich weinig aan van democratische vormen van inspraak. Aan het hoofd van het leger sloeg hij bijvoorbeeld een opstand voor democratie in het Russische Kronstadt bloedig neer. Dat was in 1921. Drie jaar later stierf Lenin. Daarna ging het verder bergaf met de vormen van inspraak in Rusland, iets waar Stalin een grote rol in had.
De huidige Oekraïense president Volodymyr Zelensky is eerder een soort van rechtse Trotski dan een soort van rechtse Makhno. Net als Trotski is hij van Joodse afkomst, voluntaristisch en zichzelf graag opwerpend als leider, autoritair in zijn doelstellingen en regelmatig meedogenloos voor zijn tegenstanders, zeer toegewijd aan zijn strijd, hard voor weigeraars van legerdienst, met weinig interesse in mechanismen voor echt democratische inspraak. Trotski plaveide in eerste instantie mee de weg voor de groeiende macht van Stalin. Welke weg Zelensky aan het plaveien is? Het is voorlopig onduidelijk. Misschien wel onbedoeld voor een meer autoritair nationalisme in Oekraïne. Op lange termijn wil hij in elk geval een verder durende expliciete militarisering van het land. Er is nu eenmaal de dreiging Rusland.
Trotski
Zelenski stuurde opnieuw een nationalistische boodschap de wereld in. "Door de Krim terug te nemen, zullen we de vrede herstellen", schreef hij op Telegram. "Dit is ons land. Onze mensen. Onze geschiedenis. We zullen de Oekraïense vlag terugbrengen naar elke hoek van Oekraïne." Zelenski wil aan staatsuitbreiding doen. Hij wil de Krim terug bij Oekraïne. Op zich zou dat beter zijn dan dat de Krim bij Rusland blijft maar het blijft wel staatsuitbreiding. Dan heb ik toch nog liever dat de Krim onder VN-mandaat geplaatst wordt of zo. Wat Zelenski juist wil met de Krim is mij onduidelijk. Wat een opvolger van Zelenski er mee zal willen doen is me nog onduidelijker.
2 maart
