En welke electorale winnaars en verliezers krijgen we in Vlaanderen?

Als je de bekendste SP.A mensen bezig hoort over dossiers als die van de Oosterweelverbinding, cannabiswetten en visies op economie, werk en vrije tijd, dan merk je dat de partij zichzelf vervreemdt van een heel groot aantal progressieve mensen in Vlaanderen en Brussel. De partij zou echter beter moeten weten.
De SP.A lijkt gerust te zijn in de afloop van de stembusgang op 25 mei maar Sociaaldemocraten scoren intussen helemaal niet goed bij de gemeenteraadsverkiezingen in Nederland en Frankrijk. Dat zou een waarschuwing mogen zijn voor de SP.A.
De tijden van verzuiling en traditionele loyaliteit aan partijen zijn immers voorbij. En met vage standpunten die wijzen op een gebrek aan partijvernieuwing en beginselvastheid, wekt men ook geen enthousiasme bij mensen.
De Sociaaldemocraten in Frankrijk en Nederland weten te weinig de vlottende kiezers en mensen die er over twijfelen of ze wel gaan stemmen aan te trekken. Bij de SP.A is het niet anders. De partij houdt zich krampachtig vast aan haar eigen paternalistische en markteconomische tradities. Maar dat is geen wervend verhaal, daarmee valt men hoogstens terug op een van traditie gegeven electoraat en mensen die geloven in het pragmatisch voor de grootste "progressieve partij" stemmen.

De Antwerpse afdeling van het VB bepaalt van traditie de koers van het Vlaams Belang. Die koers lijkt steeds meer rechts-libertijns van aard te worden, de Nederlandse Fortuynisten (nog steeds invloedrijk in Rotterdam bijvoorbeeld) deden het al voor.
Toen de ultraconservatieve Alexandra Colen, Antwerps Kamerlid, begin vorig jaar de partij verliet, kwam er meer ruimte vrij voor een libertijnse onderstroom in de partij. Of dit het VB terug veel stemmen gaat opleveren? Ik denk het niet. Het Vlaams Belang blijft een erg masculiene partij die heel slecht scoort bij vrouwelijke kiezers.
De partij begint ook steeds meer iets van een ultrarechtse hobbyclub te hebben, van diegenen die vooral aan professionalisme wilden doen is er een deel naar de N-VA overgestapt.

De neergang van het VB is geen "historische verdienste van N-VA", zoals politicoloog Carl Devos nu stelt in De Morgen. De N-VA voert de conservatieve agenda waarmee ze het kapitalistisch en autoritair model wil beschermen ook niet "met zoveel meer nuance, fatsoen en respect." Devos slaat ook de bal mis wanneer hij stelt dat de N-VA "een weldaad voor het democratisch debat" is.
De enige partij waar het VB zijn electorale neergang aan te wijten heeft, is het VB zelf. Wie te lang niet in de spiegel kijkt dreigt immers te veel te vervreemden van de realiteit, dat is er met het VB gebeurd, de partij geraakte volledig onaangepast aan de realiteit van de 21ste eeuw.

Het zou me verbazen als het Vlaams Belang nog een comeback maakt. En met die nieuwe libertijnse onderstroom gaat het volgens mij alvast niet lukken. Want Vlaanderen is ook Nederland niet, het heeft bijvoorbeeld een uitgesproken katholiek verleden, hetgeen niet rijmt met rechts-libertijnse praktijken. De N-VA sluit volgens mij veel beter aan tegenwoordig bij een conservatief electoraat dan het VB.

Rechts staat niet vooral electoraal sterk in Vlaanderen omdat links verdeeld is, het staat vooral zo sterk omdat het centrum zwak en verdeeld is. Centrumpolitici zitten er niet alleen bij SP.A en het nieuwe Vlaamsgezinde SD&P, ze vormen ook een kleine minderheid bij CD&V en Open Vld.
In Nederland is er een vernieuwde centrumpartij in opmars in de vorm van D66, in Vlaanderen is dat niet het geval, dat vormt mee het blijvende sukses in de peilingen van Vlaamsgezind rechts. Ik zie ook niet veel mogelijkheden voor een hergroepering van de centrumpolitici in Vlaanderen.
Het is wachten op een versterkte en emancipatiegerichte linkerzijde die in Vlaanderen het verschil weet te maken. Vermits Vlaanderen goed uitgebouwde vakbewegingen heeft, kan dat niet zo heel moeilijk zijn. Laat ons er aan beginnen.