Aforismen over Erich Fromm en Herbert Marcuse
Het realisme van de sociale psycholoog Erich Fromm vind ik soms een verademing in de kringen van radicaal of libertair socialisme. Ik heb het liever dan het existentialistische denken van veel anarchisten die soms de indruk wekken dat de revolutie in het Westen elk moment nu voor de deur kan staan.
Het zijn maar interpretaties van mijnentwege maar het zou me verwonderen als er ook bij Karl Marx geen libertaire invloeden waren. Tenslotte was Marx ook bevriend met de libertaire socialist Mikhail Bakoenin, voordat ze ruzie met elkaar kregen. Die libertaire invloeden bij Marx zouden er ook zijn in de vroege geschriften van Marx, geschriften die pas ontdekt zijn toen de Sovjetunie er al was, erg laat dus. Ze hebben de mensen van de Frankfurter Schule geïnspireerd, een denkgroep die veel inspiratie zocht in sociale of politieke filosofie en kritische sociologie. Denk dus ook aan de libertaire invloeden bij mensen als Erich Fromm en Herbert Marcuse, sociale theoretici die zichzelf Marxisten noemden en in de Frankfurter Schule actief waren. Het aantal filosofische Marxisten in de geschiedenis die veel libertaire invloeden ondergingen valt niet te onderschatten, ook wel niet te overschatten natuurlijk.
Het Marxisme heeft jammer genoeg weinig of niet opengestaan voor utopische dialogen, in plaats daarvan zocht het vaak zijn heil in rigide blauwdrukken voor de maatschappij. Iemand als Herbert Marcuse probeerde het denken van Marx te verzoenen met het denken van de utopische socialist Fourier, maar dat kreeg heel weinig navolging. Jammer, want het had ruimte kunnen vrijmaken voor meer libertaire, utopische invloeden in het Marxisme. En het zou het Marxisme meer geloof in de menselijke mogelijkheden tot het vertonen van solidair gedrag opgeleverd hebben.
Het zijn maar interpretaties van mijnentwege maar het zou me verwonderen als er ook bij Karl Marx geen libertaire invloeden waren. Tenslotte was Marx ook bevriend met de libertaire socialist Mikhail Bakoenin, voordat ze ruzie met elkaar kregen. Die libertaire invloeden bij Marx zouden er ook zijn in de vroege geschriften van Marx, geschriften die pas ontdekt zijn toen de Sovjetunie er al was, erg laat dus. Ze hebben de mensen van de Frankfurter Schule geïnspireerd, een denkgroep die veel inspiratie zocht in sociale of politieke filosofie en kritische sociologie. Denk dus ook aan de libertaire invloeden bij mensen als Erich Fromm en Herbert Marcuse, sociale theoretici die zichzelf Marxisten noemden en in de Frankfurter Schule actief waren. Het aantal filosofische Marxisten in de geschiedenis die veel libertaire invloeden ondergingen valt niet te onderschatten, ook wel niet te overschatten natuurlijk.
Het Marxisme heeft jammer genoeg weinig of niet opengestaan voor utopische dialogen, in plaats daarvan zocht het vaak zijn heil in rigide blauwdrukken voor de maatschappij. Iemand als Herbert Marcuse probeerde het denken van Marx te verzoenen met het denken van de utopische socialist Fourier, maar dat kreeg heel weinig navolging. Jammer, want het had ruimte kunnen vrijmaken voor meer libertaire, utopische invloeden in het Marxisme. En het zou het Marxisme meer geloof in de menselijke mogelijkheden tot het vertonen van solidair gedrag opgeleverd hebben.
.jpg)