Ruth Kinna en wat te lezen over anarchisme

In een lang interview, dat onlangs vertaald in het Nederlands verscheen, laat politiek theoreticus Ruth Kinna weten wat volgens haar de beste boeken om te lezen zijn om het anarchisme beter te begrijpen.

Haar vijf boeken:
1) 'Anarchism', in the Encyclopaedia Britannica door Peter Kropotkin
2) Gates of Freedom: Voltairine de Cleyre and the Revolution of the Mind door Eugenia C. DeLamotte
3) The Slavery of Our Times door Leo Tolstoy
4) Autonomy, Solidarity, Possibility: The Colin Ward Reader door Chris Wilbert, Colin Ward & Damian F. White
5) Anarchism and Syndicalism in the Colonial and Postcolonial World, 1870-1940 door Lucien van der Walt & Steven Hirsch

De vraag is wat mensen hier nu mee kunnen doen die liever boeken of teksten in het Nederlands lezen. Geen van deze boeken lijkt me in het Nederlands vertaald te zijn. Van Kropotkin is er wel veel in het Nederlands verschenen. Zijn werk werd al vertaald in deze taal toen Kropotkin nog leefde. O.a. Kelder uitgeverij heeft niet lang geleden zijn vertaalde werken opnieuw uitgegeven. 

Van of over Voltairine de Cleyre lijkt er me niet veel in het Nederlands verschenen te zijn. Op anarchisme.nl vindt men er een beetje van terug, wel meer op die website van Leo Tolstoi en Colin Ward. Een alternatief voor het lezen over de Cleyre is misschien boeken van Emma Goldman lezen, daar zijn er toch wel wat van vertaald in het Nederlands, zoals haar tweedelige autobiografie.

Ik weet niet in hoeverre ik Tolstoi nog zou aanraden. Ik denk dat zijn kwaliteiten meer op literair dan op sociaal en politiek filosofisch vlak liggen, al wil ik die andere kwaliteiten ook niet onderschatten. Maar zijn invloed in het hedendaags anarchisme is toch niet zo groot denk ik, ondanks zijn beroemde literaire klassiekers. Misschien is het beter om iets van Ivan Illich te lezen. Deze ecologische, libertaire socialist en pedagoog was net als Tolstoi christelijk geïnspireerd en er zijn veel boeken van vertaald in het Nederlands. Het filosofisch werk van Illich is een stuk hedendaagser dan dat van Tolstoi, ook al leeft hij al een tijdje niet meer.

Wat Colin Ward betreft (die zeker ook door Illich geïnspireerd werd): daar is o.a. een boek van verschenen in het Nederlands, genaamd 'Anarchie in actie'. Het is een boek dat vroeger zeker wel wat Nederlandstalige anarchisten wist te inspireren. Zijn invloed in de internationale anarchistische beweging is zeker ook niet te onderschatten. Maar als je Ward leest dan kan je best ook over en van Murray Bookchin lezen. Bookchin is, net als Noam Chomsky overigens, meer gelezen geweest dan Ward. Hij heeft ook de anarchistische beweging meer in contact gebracht met de opvattingen van het communalisme, een denkstroming waarin het streven naar communale vrijheden of zelfbeschikking centraal staat. Bookchin was meer voor communalisme dan voor anarchisme te vinden, zeker vanaf de jaren '80. Maar tijdens de voorbije decennia zagen we steeds meer de opvattingen van communalisme en anarchisme in elkaar overvloeien binnen libertair links. Het is dan ook moeilijk om hedendaags anarchisme te begrijpen zonder ook wat van communalisme te begrijpen. Van en over Bookchin is er steeds meer in het Nederlands terug te vinden.

Het is de vraag wat er in het Nederlands verschenen is over anarchisme en anarchosyndicalisme in de koloniale en postkoloniale delen van de wereld. Niet erg veel heb ik de indruk, wellicht nog het meest over die stromingen in een continent als Latijns-Amerika. Over anarchisme in Azië en Afrika is er niet zo heel veel verschenen in het Nederlands. Kinna heeft het dan wel over de grote invloed van "anarchisme" in het Syrische deel van Koerdistan, maar daar zijn er toch ook veel postmarxistische elementen werkzaam (naast de invloeden van het communalisme) in de linkerzijde. Het libertaire tijdschrift De As heeft op het einde van de jaren negentig themanummers uitgebracht onder de namen 'Voorheen Sovjetunie' en 'Latijns-Amerika'. Daar heb ik zelf ook zeker dingen van geleerd. 

Tenslotte nog de vraag of je niks van Nederlandstalige auteurs zou lezen. Dat is zeker aan te raden. Bij een libertaire en utopische socialist als Arthur Lehning vind je bijvoorbeeld ongeveer evenveel literaire kwaliteiten terug als bij Tolstoi, hij had ook nauwe contacten met artistieke avant-garde kringen. En er is de journalist en veelschrijver Anton Constandse. Van hem zou je 'Anarchisme: inspiratie tot vrijheid' kunnen lezen, hetgeen zeker een goede inleiding is tot het vroege anarchisme.