Opvattingen over Oost-Europa en Rusland (1)

4 april

Dat Viktor Orbán meteen de felicitaties van de partijvoorzitter van het VB kreeg na zijn verkiezingsoverwinning? Het maakt mee duidelijk waar we ons normaal gezien aan mogen verwachten als het VB in een eventueel onafhankelijke Vlaamse staat als enige partij de macht grijpt: frauduleuze verkiezingen, grote controle van het VB op het medialandschap hier en opvallend veel homo- en transfobie. Niet alleen dat, ook weinig of geen kritiek op Poetin en opnieuw meer economische samenwerking met Rusland. En nog een resem andere verrottingsprocessen. Kortom: een nachtmerrie.

5 april

De Morgen: "Het Poetin-regime is zo afhankelijk van olie en gas – goed voor 42 procent van de totale export – dat een Europese ban op Russische energie de economie van Rusland tegen het eind van dit jaar met 40 procent kan doen krimpen, raamt het Institute of International Finance." De vraag hierbij is niet alleen of de Europese landen het zover zouden laten komen (de kans is klein), de vraag is ook of de Russische regering het zover zou laten komen door verder oorlog te blijven voeren in Oekraïne.

Orbán, Poetin en Le Pen? Je zal er de N-VA weinig over zien zeggen. Enkel over Poetin willen ze bij de partij regelmatig een mening kwijt. Dat kan ook moeilijk anders natuurlijk, wie heeft het er niet over tegenwoordig? Maar de N-VA behoudt helemaal de focus op wat er in België en het Vlaams gewest gebeurt. Dat geeft nog maar eens aan hoe weinig werelds gericht de N-VA is, behalve als het over economisch winstbejag gaat. Over de impact van nationalisme en extreemrechts in zowel Europa als Rusland zwijgt de N-VA graag, of steekt het nog maar eens de kop in het zand.

Voor alle duidelijkheid: er is nog altijd een groot verschil tussen 'de Russen' en 'het Russische regime'. Als je veralgemenende Russenhaat wil tegengaan blijft het van belang om dat onderscheid te blijven maken, en zeker in mediaberichtgeving.

Defensiespecialist Roger Housen stelt in De Morgen de vraag hoelang Europa verenigd zal "blijven tegen Poetin wanneer landen geconfronteerd worden met energietekorten, zeer hoge gasprijzen, verloren banen en de realiteit van het opvangen van nog eens miljoenen vluchtelingen?" Het is nu ook al niet verenigd. Kijk bijvoorbeeld naar hoe Orban in Hongarije schippert tussen Poetin enerzijds en de EU anderzijds. Intussen rekent Poetin blijkbaar veel op een shockstrategie. Oekraïners hard pijn doen zodat ze misschien uit Oekraïne weg zullen vluchten. Iedere Oekraïner die tegen hem is? Het is er in zijn ogen één te veel.

6 april

Neem het anti-Poetinisme weg uit de ideologie van de Poolse regering en je hebt iets wat sterk op de ideologie van de Russische regering lijkt. Ook in Polen zetten reactionaire opvattingen en nationalisme een stevige stempel op het beleid. In Oost-Europa en Rusland is het bij de bevolkingen van de landen ook volop conservatisme wat de klok slaat. Tijd voor wat meer introspectie daar. Als West-Europa het daarmee wil helpen dan bekampt het best meer de armoede in dit deel van de wereld. Armoede maakt immers gemakkelijk mensen gevoelig voor conservatieve opvattingen, de conservatieve waarden en normen van de rechterzijde maar ook van "de linkerzijde" in het politieke spectrum. Binnen de linkerzijde beseffen veel mensen dit. Men ziet intussen dat de West-Europese linkerzijde door de jaren heen steeds meer het feminisme en de queer opvattingen begint te omarmen. De vraag is hoe de linkerzijde in Rusland en Oost-Europa daar in de toekomst om mee zal gaan.

7 april

Stijn Decock van De Standaard: "De Russische economie leek de eerste maand van de oorlog tegen Oekraïne goed door te komen. Nu begint de situatie te kantelen. De eerste signalen dat de economie vertraagt, duiken op." Poetin gaat zeker niet zo gelukkig zijn met de economische sancties vanuit 'het Westen' die dit tot gevolg hebben, tenzij hij die kan aanwenden om mensen in Rusland op te zetten tegen 'het Westen'. Sancties tegen de Russische bevolking dreigen in elk geval veel slecht geïnformeerde Russen in het harnas te jagen tegen mensen uit 'het Westen'. Uiteindelijk moet er uit de hele wereld meer economische druk op de Russische elite komen om op een andere manier met de Oekraïense kwestie om te binnen gaan. En dat is nu niet het geval. 'Het Westen' is te weinig populair in de wereld om meer landen mee te krijgen in dat verhaal. En de Westerse elites willen hun rijkdom en macht niet afgeven. Denk bijvoorbeeld aan het bankgeheim en de belastingsparadijzen waar o.a. Russische oligarchen van profiteren. Guy Verhofstadt (Open Vld) zegt Poetin en zijn naaste kring te willen aanpakken, het zou volgens hem over zo'n 600 mensen gaan. In hoeverre dit klopt en hoe hij meent deze mensen financieel te kunnen aanpakken is me niet duidelijk.

8 april

Heeft Poetin nostalgie naar het Sovjet-Unie tijdperk? Ja en nee. Ja, omdat er toen een groter land was waar Rusland deel van uitmaakte. Poetin wil de invloedssfeer van Rusland groter maken, zelfs weer andere landen inlijven. Nee, omdat Poetin een heel andere ideologie heeft dan diegene die in de Sovjet-Unie gold. Eerder nee dus.
Heeft Poetin nostalgie naar het Stalin tijdperk? Ja en nee. Ja, omdat Stalin volledig zijn stempel kon drukken op Oekraïne. Hij had het land helemaal in zijn macht. Nee, omdat Stalin zelfs in de korte periode na het niet-aanvalspact met Hitler in 1939 minder deed om de Europese linkerzijde tegen de haren in te strijken dan dat Poetin doet. Poetin heeft al vele jaren goede banden met grote delen van Europees extreemrechts. Banden die de laatste tijd verslapt zijn. Maar met een Baudet in Nederland heeft Poetin nog altijd zeer goede banden, en een Orban in Hongarije gaat weinig of niet tegen Poetin in. Eerder nee dus.
Uiteindelijk is Stalin zo wat de enige "communist" waar Poetin graag instemmend naar verwijst, net als Poetin was het een machtswellusteling zonder enige scrupules daarbij. Daarnaast verwijst Poetin graag naar tsaren en aanhangers van tsaren. Hetgeen Stalin zeker niet deed. Aanhangers van tsaren konden van Stalin niks verwachten, integendeel. Waarom hij dan naar Stalin verwijst? Hij probeert de linkerzijde in binnen- en buitenland onder de duim te houden en te verdelen. Hij weet hoe slecht Stalin in een steeds groter wordend deel van de linkerzijde ligt en dat hij bij nog altijd veel mensen in Rusland populair is. Poetin heeft er mee voor gezorgd dat Stalin in Rusland populair bleef, onder andere door de geschiedenis te verdraaien of delen ervan te verzwijgen.

10 april

Voor wie als links wil blijven gezien worden zal het sowieso nodig worden om genoeg kritiek te blijven geven op Poetin. De tijden dat hij zich niet altijd veel moeide bij Europese kwesties en opvallend weinig tegenwind kreeg van Europese en Amerikaanse elites (tenzij het om wapenleveringen in Oekraïne ging)? Die zijn voorbij. De tijden dat een deel van de linkerzijde weinig aandacht had voor het gegeven dat Cuba economische bondgenoot is van Rusland? Die zijn nog niet helemaal voorbij. Maar nu Poetin Venezuela en Cuba zover heeft gekregen te verrechtsen is dat soort bondgenootschappen helemaal niet onomstreden binnen links.

Poetin is een rechtse gangsterkapitalist. Er zullen misschien "linkse" mensen zijn die dat helemaal niet doorhebben en Poetinvriendelijk op dingen reageren. Maar ze zullen met weinig zijn. Al is er natuurlijk de door Poetin gecontroleerde oppositie in Rusland. Daar zullen er nog wel veel 'Poetinvriendelijke' zogenaamd linkse mensen in rondlopen. Vrede in Oekraïne willen door wapenleveringen aan Oekraïne in vraag te stellen wordt trouwens soms verward met Poetinvriendelijk zijn, en Europees rechts vindt dat doorgaans leuk. Er is nu eenmaal veel ruimte voor militarisme binnen Europees rechts.

Mieke Vogels (Groen) neemt in een nieuw interview met Humo een verrassende positie in: "Het Russische leger had amper een voet gezet in Oekraïne of de NAVO-haviken waren al aan het roepen dat de wereld veranderd is. We gaan miljarden vrijmaken voor extra wapens. Duitsland, met groenen in de regering: 100 miljard euro extra voor Defensie! Hebben we dan niets geleerd? Ik heb destijds nog betoogd voor ‘België uit de NAVO en de NAVO uit België’. We hadden dat beter gedaan." Het is de eerste keer dat ik een bekende Groene dit soort dingen zie zeggen. Probeert Vogels op deze manier de brokken te lijmen in de partij?

11 april

Het valt op dat men in België en Nederland opvallend weinig weet over de linkerzijdes in Rusland en Oekraïne. En wat ook nog opvalt: er wordt weinig moeite in gestoken om er meer over te weten te komen. Zelfs binnen de linkerzijde in de lage landen valt dat tegen. Pussy Riot zullen veel mensen in de Belgische en Nederlandse linkerzijde wel kennen, maar daar houdt het dan mee op. Er zit enige tragiek in dat verhaal: het is oorlog in Europa maar er wordt weinig van begrepen. Men staart zich blind op slagvelden, kapot gebombardeerde gebouwen, vluchtelingenstromen, vechtende soldaten, staatsleiders, generaals en al dan niet veroverde gebieden. Maar hoe het dagelijks leven verder in elkaar zit, wat de rol van kunst, cultuur en media is in die landen, of hoe mensen er met hun regeringen en staatslegers omgaan wordt weinig begrepen. Al te lang heeft men hier gedacht dat wat buiten de grenzen van de Europese Unie plaatsvond van veel minder belang was in Europa. De EU was in het taalgebruik zelfs vaak synoniem voor Europa. Dwalingen.

Volgens het extreemrechtse Azov-regiment en verschillende Oekraïense media heeft Rusland giftige stoffen ingezet in de zwaar belegerde havenstad Marioepol. Er is op dit moment geen onafhankelijke bevestiging van het nieuws maar het is mogelijk. In elk geval: het Azov-regiment is steeds meer wereldnieuws. Maar wat te denken van al die aandacht in de Europese mainstream media voor extreemrechts tegenwoordig? Nergens goed voor. In Frankrijk is het zelfs tijdens de ganse maand april want er zijn twee rondes voor de Franse presidentsverkiezingen. Als Le Pen wint is het ook nog lang niet gedaan. Erg, want ondanks haar imago opsmuk is Le Pen haar programma tijdens al die jaren nauwelijks veranderd. Dat haar nog extremere vader haar steunt voor de tweede ronde van de presidentsverkiezingen komt dan ook niet als een verrassing.

Olena Zelenska, echtgenote van de Oekraïense president, ziet hoe het patriottisme zich nestelt in de geest van de Oekraïense jongeren. Volgens het tijdschrift Vogue toch. En tegen wil en dank. ‘Ze groeien uit tot patriotten, tot verdedigers van hun vaderland.’ Hetzelfde ziet ze bij de vrouwen in het land. ‘We hebben geen propaganda nodig om burgerzin te voelen en weerstand te bieden aan de Russen’, zegt ze. Hoe cynisch is het dan wel dat Russisch patriottisme al sinds lange tijd Oekraïne in de problemen brengt, net zoals de extreem autoritaire vormen van patriottisme.

13 april

Bericht uit Rusland: dit is anarchiste Maria Rahmaninova, voormalige professor in de politieke filosofie in Sint-Petersburg. Ze is haar job kwijtgespeeld na druk van bovenaf sinds het begin van de oorlog in Oekraïne.