Opvattingen over de oorlog in Oekraïne (4)

28 maart

De media in Oekraïne zijn jammer genoeg voor het grootste deel in handen van oligarchen. NOS: "Sinds afgelopen week zenden vrijwel alle nationale Oekraïense televisiezenders hetzelfde uit: een 'informatiemarathon' over de oorlog in het land, die 24 uur per dag doorgaat. Sommige omroepen werkten al samen aan zo'n gezamenlijke nieuwsuitzending, maar president Zelensky heeft nu bepaald dat alle landelijke tv-kanalen eraan mee moeten doen.
In een presidentieel decreet staat dat een "uniform informatiebeleid" onder de huidige staat van beleg van groot belang is voor de nationale veiligheid in Oekraïne." Voor kritiek op het beleid van de Oekraïense regering komt er dus steeds minder ruimte op de Oekraïense televisie. Als het over Poetinvriendelijke kritiek gaat is dat over het algemeen niet erg, zelfs welgekomen. Maar er is ook nog wel andere kritiek dan dat mogelijk natuurlijk.


29 maart

Het is opvallend hoe mainstream media blijven berichten over de oorlog in Oekraïne. Met traditionele oorlogsverslaggeving waarin er vooral een focus is op welke militaire gevechten er in Oekraïne plaatsvinden en waar dat is. Dat oligarchen (of die nu aan de kant van Poetin staan of juist niet) en andere rijken een belangrijke rol spelen in het huidige conflict en de maatschappijen van Rusland, Wit-Rusland en Oekraïne komt weinig aan bod. Dat Poetin zelf ook superrijk is zal je bij de mediaberichtgeving weinig terugzien. In mainstream media lijkt dit al te veel een conflict tussen volkeren te zijn. Het is echter veel meer een conflict tussen rijken, legers en regeringen, waar veel mensen in een deel van Europa en Rusland het gelag voor betalen. Dat Oekraïne bijvoorbeeld één van de armste landen in Europa is? Dat er ook in Rusland, Moldavië, Polen en Wit-Rusland veel armoede is? Het komt al te weinig aan bod in de media van het rijkere Westen.

Noam Chomsky over de ontwikkelingen in Oekraïne:

Een constructief programma zou dus ongeveer het tegenovergestelde zijn van de gezamenlijke verklaring over het strategisch partnerschap tussen de VS en Oekraïne die op 1 september 2021 door het Witte Huis werd ondertekend. In dat document, dat weinig aandacht kreeg, wordt overtuigend verklaard dat de deur voor Oekraïne om toe te treden tot de NAVO (de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie) wijd open staat. Ook werd “de laatste hand gelegd aan een strategisch defensiekader dat een basis legt voor de versterking van de strategische defensie- en veiligheidssamenwerking tussen de VS en Oekraïne.” Dat gebeurt onder meer door Oekraïne te voorzien van geavanceerde antitank- en andere wapens, samen met een “robuust opleidings- en oefenprogramma in overeenstemming met de status van Oekraïne als een NAVO Enhanced Opportunities Partner”.
Die verklaring was weer een doelbewuste oefening in het op stang jagen van de beer. Het was de zoveelste bijdrage aan een proces dat de NAVO (dus Washington) aan het perfectioneren is sinds Bill Clinton in 1998 de vaste belofte van George H.W. Bush schond om de NAVO niet naar het Oosten uit te breiden.
(...)
Neutralisatie van Oekraïne is dan ook het belangrijkste element van een constructief programma, maar er is meer. Er moeten stappen worden gezet in de richting van een soort federale regeling voor Oekraïne met een zekere mate van autonomie voor de Donbass-regio, naar het voorbeeld van wat er nog over is van Minsk II. Nogmaals, dat zou niets nieuws zijn in wereldzaken. Geen twee gevallen zijn identiek, en geen enkel echt voorbeeld is ook maar in de buurt van perfect, maar federale structuren bestaan onder meer in Zwitserland en België, en tot op zekere hoogte zelfs in de VS. Serieuze diplomatieke inspanningen zouden een oplossing voor dit probleem kunnen vinden of op zijn minst de uitslaande brand onder controle kunnen brengen.
En branden doet het! Naar schatting zijn sinds 2014 zo’n 15.000 mensen omgekomen bij conflicten in deze regio.
Dan blijft de Krim nog over. Wat de Krim betreft, heeft het Westen twee keuzes. De ene is erkennen dat de Russische annexatie voorlopig gewoon een onomkeerbaar feit is en geen verdere acties ondernemen die Oekraïne (en allicht veel meer) zouden vernietigen. De andere is de zeer waarschijnlijke gevolgen negeren en heldhaftig uitroepen dat de VS “nooit Ruslands vermeende annexatie van de Krim zal erkennen”. Dat laatste is precies wat de gezamenlijke verklaring verkondigt, aangevuld met vele welsprekende uitspraken van anderen die bereid zijn Oekraïne tot de totale catastrofe te veroordelen terwijl ze reclame maken voor hun eigen moed.
Of je het leuk vindt of niet: dit zijn de keuzes.

30 maart

Als een meerderheid van de Russen achter Poetin of de Russische regering staat, en de kans bestaat dat dit zo is, kunnen we ons afvragen hoe dit mogelijk is. In Rusland bestaat er een ander beeld van Oekraïne en de regeringen van Rusland en Oekraïne dan hetgeen we in 'het Westen' voorgeschoteld krijgen in de media. Vermits veel van de Russische media onder staatscontrole zijn slaagt de Russische elite er in om veel van het wereldbeeld die het heeft over te brengen op veel van de Russen. Oppositie in het land wordt al vele jaren tegengewerkt. Wat men te weinig kan controleren neutraliseert men door opponenten weg te jagen uit Rusland, hen veel angst aan te jagen of hen op te sluiten.
De aard van de geschiedenislessen in het Russische onderwijs lijkt erbarmelijk te zijn. De rol die bijvoorbeeld Stalin in de geschiedenis speelde wordt volkomen verkeerd belicht. Het hoeft dan ook niet te verwonderen dat Stalin nog steeds enige populariteit heeft in het land. Als Poetin de aard van de rol van Stalin in WOII en de strijd van Russische soldaten tegen Duitse Nazi's prijst dan zullen veel Russen zijn verhaal gemakkelijk slikken als zoete koek. Wie niet de juiste rol van Stalin in de geschiedenis begrijpt zal ook een stuk moeilijker de geschiedenis van de 20ste eeuw begrijpen. Stalin speelde daar een grote rol in. Als Poetin Russen bang wil maken voor de NAVO en 'het Westen' is dat niet zo moeilijk. Ook in de periode van de Sovjet-Unie stonden er in 'het Westen' al kernraketten die in Rusland konden belanden. Russen werden bang gemaakt voor waar de VS en de bondgenoten ervan mee bezig waren. Poetin biedt hen ook nu zeker geen Westers wereldbeeld.
In hoeverre het allemaal klopt weet ik niet maar Jarron Kamphorst schreef vandaag dit voor de Morgen: "Aan de randen van hun steden wachten Oekraïners de Russen niet met wapperende vlaggetjes op, maar staan er verkeersborden die de Russen vriendelijk welkom heten in de hel. Leg die werkelijkheid ter plekke nog eens naast de oproep van Poetin aan het Oekraïense leger om een staatsgreep te plegen en een akkoord met Moskou te sluiten, en het parallelle universum van de president wordt alleen maar duidelijker.
Die verkeerde aannames en inschattingen binnen de politieke elite zijn veelzeggend voor het gebrek aan reflectie en de mate waarin de rationaliteit steeds verder op de achtergrond raakt in het Kremlin. Dankzij de echokamer waar Poetin al sinds het begin van de pandemie in rondloopt, lijkt hij in een omgekeerde wereld beland. Een wereld waarin vrede oorlog is en oorlog vrede en waarin het bombarderen van burgerdoelen gelijkstaat aan het verdrijven van nazi’s.
Vanuit dat isolement in zijn despotische tijdscapsule neemt Poetin bovendien niet alleen Oekraïne letterlijk en figuurlijk onder vuur, maar ook zijn eigen bevolking. Want ook in eigen land krijgt de leider die ooit te boek stond om de ijskoude, maar tegelijkertijd kalme vastberadenheid waarmee hij het grootste land ter wereld bestuurde steeds meer het imago van een man die keuzes maakt op basis van impulsieve emotionaliteit."
Intussen is ook "de Belgische linkerzijde" verdeeld over de kwestie. Tussen de PVDA enerzijds en Groen of Vooruit anderzijds is het water bijvoorbeeld steeds dieper. Het gerucht gaat dat Conner Rousseau, voorzitter bij Vooruit, lokale bestuurscoalities waarin zijn partij samen met de PVDA zit (Zelzate en Borgerhout) niet lang geleden op wou blazen. Hij beschouwde de mensen van PVDA immers als "Poetin-vrienden". Aan geruchten hebben we natuurlijk weinig. Feiten doen er meer toe. En dan zien we dat de PVDA top voor zichzelf een rol opeist in de vredesbeweging. PVDA voorzitter Raoul Hedebouw liet via zijn facebook pagina zondag weten dat hij zich verzet tegen wat hij 'de criminele oorlog van Poetin in Oekraïne' noemt, en ook tegen militaire escalatie en wapenleveringen. In elk geval: ook in Belgische Marxistische kringen lijkt men verdeeld over de kwestie. De complexiteit van de kwestie maakt mee dat Marxisten het onderling oneens zijn over de rol die wapenleveringen in dit conflict kunnen spelen, en hoe men zich in België moet verhouden tot de NAVO of de Oekraïense regering.

De grote meerderheid van de Oekraïners zijn volgens mij nu heel boos op de Russische regering, en terecht. Maar ze lijken me ook wel geen baat te hebben bij een nog heel lang aanslepende oorlog. Terwijl het er momenteel wel naar uitziet dat die er komt.

31 maart

Waarom de Chinese regering voor de zijde van de Russische regering kiest in de kwestie Oekraïne? Het ziet de uitbreiding van de NAVO naar het oosten als de wortel voor de huidige crisissituatie in Oekraïne. Daarnaast blijft de Chinese Communistische partij graag blind voor de verrechtsing van Poetin. De Russische staatsleider is nochtans al lang niet meer de neostalinistische KGB spion die hij ooit was. Vandaag is Poetin rechtser of kapitalistischer dan ooit, reactionair en extreem autoritair. Net zoals de Chinese Communistische partij reactionair en extreem autoritair is. Het is wel zo dat men in China wellicht weinig ziet in het godsdienstig Christelijk fundamentalisme van Poetin, ook lijkt men daar niet echt aandacht aan te willen schenken bij de partij van Xi Jinping. China zal ook weinig zien in de banden die Poetin heeft met grote delen van Europees extreemrechts, waarbinnen er nog altijd veel sinofobie is. Maar China ziet dus wel de VS helemaal niet zitten. Volgens China heeft de VS een hegemonie in de wereld en gebruikt het daar de NAVO voor. Wang Wenbing, woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken, stelde onlangs het volgende: "We hebben altijd gesteld dat Oekraïne een brug moet worden tussen Oost en West, eerder dan in de frontlijn te staan van een spel tussen twee grootmachten." De Chinese Communistische partij hoopt intussen ongetwijfeld te kunnen blijven profiteren van het wijdverspreide anti-Amerikanisme in de wereld.

Belgische partijen als Vooruit en Groen hebben als regeringspartijen mee wapens geleverd aan Oekraïne. Intussen hebben ze het nog weinig over de oorlog in hun communicatie. Ze laten dit liever over aan o.a. journalisten en mainstream media. Maar over het algemeen krijgen Belgen op die manier een opvallend Westerse blik op de zaken aangeboden. Zeker niet altijd even kritisch ook, en te weinig diepgravend. Met militaire experten en journalisten die regelmatig aan bod komen in die mainstream media, met dingen als oorlogsverslaggeving, maar veel minder de mensen uit de vredesbeweging. Ook mensen uit de Oekraïense of Oost-Europese linkerzijde komen er opvallend weinig in aan bod.

Op dit vlak heeft de Oekraïense president Zelensky wel gelijk: vrede is veel meer waard dan diamanten. Hoe Antwerpen omgaat met diamanthandel? Ik ben het er al lang helemaal niet mee eens.


1 april

Laat mensen niet zomaar Poetin jouw vriend noemen als hij dat niet is. Het zijn zeer roerige tijden. De Communistenhaat en Russenhaat van vroeger zijn bijvoorbeeld helemaal terug.

2 april

De Griekse partij KKE, vaak stalinistisch genoemd en van traditie goed voor zo'n 6% van de stemmen in Griekenland, zal niet aanwezig zijn bij de toespraak deze week van de Oekraïense president Zelensky in het Grieks parlement.
Ik ben zelf allesbehalve een stalinist. Ik weet ook niet wat er allemaal juist van waar is, wat de KKE in dit verband stelt maakt echter wel duidelijker waarom Zelensky zo slecht ligt in een groot deel van de Communistische kringen:
"The Zelenskiy government —like the previous ones— emerged under conditions of extortion against the Ukrainian people, especially after the 2014 coup, with the direct intervention of the Euro-Atlantic camp. It is responsible for:
- The violation of workers’ and people’s rights, for supporting and cooperating with fascist shock troops, such as the Azov battalion which has been organically integrated into the Ukrainian army, the police, and all state structures.
- Legitimizing Nazi propaganda and rehabilitating Nazi collaborators in the Second World War as “national heroes” (!).
- Banning the activities of the Communist Party of Ukraine, persecuting communists and other militants, arbitrarily arresting and imprisoning the Secretary and other cadres of the Communist Youth of Ukraine, whose lives are currently in danger. We remind you that the Communist Party of Ukraine has appealed to the European Court of Justice against this decision, while a Commission of the European Parliament had found a serious violation of human rights by the Ukrainian government in Eastern Ukraine.
- Banning 11 more opposition parties.
- The violation of the rights of minorities living in Ukraine, including the Greek one.
- At the moment, one of the vice-presidents of the Hellenic Parliament, Giorgos Lambroulis, MP of the KKE from the city of Larissa, as well as other KKE cadres, such as former MEP Sotiris Zarianopoulos and Giorgos Maganas have been declared personae non gratae by the Ukrainian government, because they had visited Ukraine in the past to express their solidarity with the Ukrainian people and the persecuted communists."

De EU heeft er al te weinig aan gedaan om de sympathie van de Grieken te winnen. Dan krijg je gemakkelijker dit soort dingen. Hetgeen die dingen nog niet goedpraat natuurlijk.

Binnen de Europese linkerzijde zijn er twee tendensen waar ik het niet eens mee kan zijn: er is een tendens om de invloeden van extreemrechts in de bevolking van Oekraïne te overschatten maar er is ook een tendens om die te onderschatten, en om het gevaar dat er van uit gaat te onderschatten. In 2019 was er een onderzoek in Oekraïne waar uit bleek dat homofobie duidelijk een rol speelde bij de grote meerderheid van de Oekraïense bevolking. In zo'n klimaat kan extreemrechts gemakkelijk veel impact krijgen vrees ik. De problemen met homofobie, zeker op beleidsvlak, zijn trouwens nog groter in Rusland dan in Oekraïne.

3 april

De EU zegt economische sancties tegen Rusland te willen "verzwaren". Nochtans gaat men superrijke Russen als Poetin op korte termijn niet noodzakelijk veel treffen met zwaardere sancties, wel met meer doeltreffende sancties. De sancties vanuit de EU zijn al te weinig doeltreffend of doelgericht. De Russische bevolking betaalt er bijvoorbeeld al te veel het gelag voor. Hetgeen ook maakt dat er genoeg mensen in de wereld zijn die meer dan vraagtekens hebben bij het nut van deze economische sancties. Als je wil dat het Kremlin een andere beleidskoers gaat varen moet de EU ook meer landen in de wereld proberen mee te krijgen in zijn verhaal tegen wat ik het imperialisme van Rusland zou noemen, hetgeen de EU al te weinig probeert (of toch niet op een doeltreffende manier).