Oekraïne, een jaar later
We zijn nu een jaar na de verdere militaire escalatie in Oekraïne. De voorbije dagen was ik opnieuw veel met de kwestie bezig en schreef er onder meer het volgende over:
17 februari
De oorlog in Oekraïne lijkt in de eerste plaats te gaan over de regio's Krim en Donbass. Het valt me op dat het in de media daar echter weinig over gaat. Het lijkt wel alles of niets soms. "Alles" is dan de oude Oekraïense landsgrenzen herstellen, inclusief de Krim. "Niets" is dan de overwinning van het Poetin regime. Maar zo zwart-wit is het allemaal niet. Er zijn ook tussenvormen. Er is bijvoorbeeld de optie 'onafhankelijke Donbass' en 'onafhankelijke Krim'. Geen staatsleger dat daar komt, enkel VN blauwhelmen. In regio's met een eigen bestuur. Daarin is er misschien wel een piste voor vrede. Maar staatsleiders moeten het wel willen natuurlijk.
18 februari
Op zich kan men stellen dat de regering van Oekraïne meer politieke inspraak geeft aan mensen dan die van Rusland, In Rusland is de hoeveelheid politieke inspraak die men krijgt immers gelijk aan nul. En er zijn ook andere verschillen waardoor men kan stellen dat de Russische regering erger is dan de Oekraïense. Vandaar ook dat Oost-Europese en Russische anarchisten meer problemen lijken te hebben met een Poetin dan met een Zelensky. Dat veel Russen niet lijken te begrijpen of willen begrijpen dat Oekraïne geen deel wil uitmaken van Rusland is een groot probleem in deze kwestie. Het wordt ingegeven door Russisch nationalisme. Dat wil echter nog niet zeggen dat we de idee van Oekraïens nationalisme of dat van een Oekraïense natiestaat moeten omarmen. Oekraïense regio's hebben recht op culturele autonomie. Maar ik ben zelf op zich voor geen enkele natiestaat als concept gewonnen, en dus ook voor geen Oekraïense natiestaat of nationalisme. Het Russische grootnationalisme is wel een groter probleem in deze kwestie dan het Oekraïense nationalisme. Hetgeen sommigen misschien een bevrijdingsnationalisme zullen noemen, die Oekraïense variant. Maar het is zoals elk nationalisme, zelfs Schots nationalisme bijvoorbeeld, iets met zijn schaduwzijden.
Uit een nieuw artikel bij De Morgen: "Volgens de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Annalena Baerbock is het “goed” als China met een vredesvoorstel wil komen, maar ze herinnerde er aan “dat een rechtvaardige vrede betekent het niet belonen van de agressor, maar staan voor het internationaal recht en voor diegenen die zijn aangevallen”. Vrede kan volgens Baerbock alleen gebaseerd zijn op erkenning van de territoriale integriteit en soevereiniteit van elk land. “Een rechtvaardige vrede gaat er van uit dat de partij die de territoriale integriteit heeft geschonden, Rusland, zijn troepen terugtrekt uit bezet land.” Met andere woorden : ze wil dat ook de Krim teruggaat naar Oekraïne.
19 februari
Karel De Gucht (Open VLD) ontpopt zich in De Zondag tot amateurpsycholoog. “Natuurlijk wordt Poetin vooral gedreven door rancune. Omdat hij zich vernederd voelt. Dat is iets wat de meeste dictators gemeen hebben. Ook Hitler werd gedreven door rancune en frustratie. Poetin was ooit officier van de geheime dienst in Oost-Duitsland. Toen hij na de implosie van de Sovjet-Unie terug naar huis moest, had hij zelfs een bijbaantje als taxichauffeur nodig om rond te komen. Als dictator wil hij rechtzetten wat er – volgens hem – fout is gelopen in de geschiedenis.” Wat Poetin juist allemaal drijft weten we nochtans niet. Om later president van Rusland te worden moest hij in elk geval zijn neostalinisme opzij zetten.
De Gucht vindt trouwens dat Oekraïners maar de oorlog moeten uitvechten, en niet bijvoorbeeld Belgen. Want dan kom je volgens hem "in een moeras" terecht. "Ik ben tegen het sturen van troepen en ik niet alleen. Als we Oekraïne militair blijven steunen, zal Poetin het land nooit kunnen bezetten. Eigenlijk is het al voorbij voor hem. C’est fini. Hij kan de oorlog niet meer winnen. De vraag is welk eindspel eraan komt, wanneer en met wie.” Die oorlog in Oekraïne is nochtans nog lang niet voorbij. Als hij ooit stopt zou er daarna ook weer een nieuwe oorlog kunnen uitbreken. Wat de toekomst juist brengt? Nogal onvoorspelbaar. Zoals elke toekomst nogal onvoorspelbaar is. De Gucht sluit het scenario uit maar volgens mij hoort ook nog een kernoorlog tot de mogelijkheden.
Voorts ziet De Gucht toch nog wat in onderhandelingen. Maar het zal niet voor meteen zijn. "Er zal een politiek akkoord moeten komen. Maar wanneer? In april volgend jaar zijn er verkiezingen in Oekraïne. Tot die dag zal president Zelensky geen enkele toegeving doen. Daarna zie ik wel mogelijkheden. Wellicht wordt de Krim het meest heikele punt. Je zou daar een mandaatgebied van kunnen maken – van de Verenigde Naties bijvoorbeeld – met een maritieme vredesmacht die de vrije toegang tot de Zwarte Zee garandeert."
