Opvattingen over de oorlog in Oekraïne (3)
De redactie van het Nederlandse dagblad Trouw bracht enkele dagen geleden een tekst over de extreemrechtse Azov-beweging. Deze beweging vecht in Oekraïne tegen het Russische leger, het heeft een aanwezigheid in de havenstad Marioepol, waar zware gevechten zijn uitgebroken. Videojournalist Mstislav Tsjernov en fotograaf Evgeni Maloletka waren de laatste Westerse journalisten in de belegerde Oekraïense stad Marioepol toen het duo op 15 maart gered werd door het Oekraïense leger. Blijven was niet langer veilig, want ze stonden op een "hitlist" van het Russische leger. Het extreemrechtse karakter van de Azov-beweging kan je in de praktijk als een onbedoeld geschenk voor Poetin zien. Het bestaan ervan maakt de oorlog in Oekraïne extra complex. Vanuit de linkerzijde kan dit soort van groepen dan ook best (geweldloos indien mogelijk) tegengewerkt worden ook al lijken ze minder gevaarlijk voor de linkerzijde in Oekraïne dan het Russische leger.
Trouw: "Het is niet toevallig dat de manschappen van de nationalistische Azov-beweging momenteel Marioepol verdedigen. In juni 2014, een maand na de oprichting, behaalden nationalistische strijders onder leiding van de 42-jarige Biletski al een groot militair succes. Met gevechten van huis tot huis verjoegen ze de door Rusland gesteunde milities uit de havenstad. Sinds dat gloriemoment vertrokken de radicale nationalisten nooit uit Marioepol. De stad fungeerde jarenlang als uiterste voorpost van Oekraïne in het oosten van het land.
Het Azov-bataljon, genoemd naar de Zee van Azov waar Marioepol aan ligt, werd opgericht door Biletski op het moment dat de oorlog in Oost-Oekraïne begon. Toen, in het voorjaar van 2014, bleek het Oekraïense leger niet opgewassen tegen de gewapende milities in de oostelijke provincie Donbas: de ongetrainde en ongemotiveerde militairen moesten het afleggen tegen de vijand, die door Rusland met manschappen en wapens werd gesteund. Dus meldden, net als nu, veel Oekraïners zich vrijwillig aan voor de strijd. Zij vormden bataljons, die deels werden gefinancierd door crowdfunding, en deels door oligarchen: rijke zakenlieden die heil zagen in een onafhankelijk Oekraïne.
Wie Azov sponsort is niet bekend — al gaan er veel geruchten. Zo zou Arsen Avakov, een steenrijke zakenman, net als Andrei Biletski afkomstig uit Charkov, achter de schermen de touwtjes in handen hebben. Vanaf november 2014 werden de vrijwilligersbataljons onder commando gebracht van de Nationale Garde, ofwel de politiekrachten. Als jarenlange minister van binnenlandse zaken hield Avakov hoe dan ook een flinke vinger in de pap." Azov heeft dus een extreemrechtse ideologie en praktijk. "Als bataljon onderscheidde Azov zich niet door de grootte: met zo’n duizend strijders hoorde het bij de kleinere regimenten. Wel waren de strijders vanaf het begin vanwege de extreem-rechtse snit een dankbaar object voor Russische propaganda. Dat komt in de eerste plaats door de ideologie die de commandant aanhangt. Voor de oorlog was Andrej Biletski actief voor verschillende ultranationalistische politieke partijen.
Dan is er het embleem van Azov: dat bestaat uit een variant op de zogeheten wolfsangel, een heidens symbool dat in de Tweede Wereldoorlog graag door de SS werd gebruikt. Het Azov-bataljon heeft beschuldigingen een nazistische ideologie te delen altijd ontkend, door te beweren dat het symbool een combinatie is van de letters N en I, wat staat voor het ‘Nationale Idee’.
Nadat de nationalisten in 2016 van het front werden geweerd, groeide de civiele tak van de beweging uit tot een invloedrijke nationalistische organisatie. Onder de naam ‘Nationalni Korpus’ organiseerden de oud-strijders onder meer kinderkampen — waar Trouw eerder verslag van deed. Tijdens de zomerse ontmoetingen leerden kinderen nationalistische liederen uit hun hoofd." Op straat was de beweging flink aanwezig. "Zo organiseerde Nationalni Korpus geregeld bijeenkomsten met veel fakkels en nationalistische retoriek. Ook protesteerden de nationalisten meermaals tegen zowel voormalig president Porosjenko als president Zelenski. Biletski beschuldigde de laatste in 2019 ervan te ‘capituleren’ voor Rusland, nadat de president aangaf met de Russen in gesprek te willen over vrede.
(...) In 2016 beschuldigde de mensenrechten-rapporteur van de VN leden van het Azov-bataljon van misdragingen in de Donbas. Facebook verwijderde pagina’s van de organisatie geregeld wegens overtredingen van het reglement omtrent haatzaaien."
Het Azov-bataljon is actief aan het front, "op welke plekken precies is onduidelijk, maar in elk geval in Marioepol."
22 maart
De Morgen brengt een kritische bijdrage over Aleksandr Doegin, de bekende Russische ideoloog waar Poetin zich graag op inspireert. Vroeger zat Doegin bij de Nationaal Bolsjevieken. Dat verklaart ook deels hoe hij denkt. Vermeng wat opvattingen van Bolsjevieken, in de eerste plaats een Stalin, met heel wat opvattingen van Europees extreemrechts en je zit dichtbij de opvattingen van de jongere Doegin.
Alrosa, het Russische staatsbedrijf dat jaarlijks miljarden ontvangt van de Antwerpse diamantsector, handelt ook in radioactief materiaal. Het heeft een vergunning om uranium uit de mijnen te halen en werkt samen met een bedrijf dat Russische kernwapens maakt. Het Antwerpse diamantgeld wordt dus niet alleen gebruikt om Russische oorlogsschepen te financieren. Er blijkt nu ook dat er een link is met de productie van kernwapens in Rusland. Alrosa, de grootste producent van ruwe Russische diamanten, blijkt niet alleen in diamanten te handelen. Vanaf 2008 kreeg het van het Russisch Bureau voor Technisch Toezicht een vergunning om uranium te ontginnen, verwerken en op te slaan. De militaire kant van Alrosa vormt de bevestiging dat de handel met Russische diamanten internationaal aan banden moet worden gelegd.
23 maart
De macht van Oekraïense oligarchen is misschien wel groter dan je zou denken. Dat we zo weinig horen en zien in onze media over de invloed van die oligarchen? Dat is onder meer omdat we hier te weinig kritisch staan tegenover Oekraïense en andere vormen van nationalisme. Zelfs tegenover Russisch nationalisme staan we hier niet kritisch genoeg. Nationalisten hebben de neiging om de verschillen tussen rijken en armen te verdoezelen, maar die verschillen bestaan zeker. Vandaag brengt De Groene Amsterdammer een kritische tekst over de grote invloed van de Oekraïense oligarchen, onder andere Achmetov.
De Groene: Rinat Leonidovitsj Achmetov wordt in 1966 als zoon van een mijnwerker geboren in Donetsk in het huidige Oost-Oekraïne. Die streek, de grondstofrijke Donbas, is de bakermat van zijn imperium. Inmiddels is Achmetov met afstand de rijkste man van Oekraïne. Zijn vermogen werd vorige maand door Forbes geschat op 6,9 miljard dollar. Hij is de grootste producent van ijzererts en staal, heeft een dominante positie op de Oekraïense elektriciteits-, steenkool- en gasmarkt, heeft een eigen bank, een voetbalclub (Sjachtar Donetsk), een reeks mediabedrijven en de mooiste hotels van Oekraïne. Achmetov is een van de grootste werkgevers van het land en biedt werk aan meer dan driehonderdduizend mensen. Hij bezit het duurste huis aan Hyde Park in Londen en kocht voor tweehonderd miljoen euro een buitenverblijf aan de Franse Rivièra, dat eerder toebehoorde aan de Belgische koning Leopold II.
24 maart
Haantjesgedrag bij zowel Rusland als de NAVO? De voormalige VRT journalist Johan Depoortere haalt iets belangrijk aan wanneer hij dit schrijft: "Lang vóór het uitbreken van de huidige crisis was het duidelijk dat niet alleen voor Poetin maar voor vrijwel alle Russische leidende kringen de uitbreiding van de Navo tot aan de Russische grenzen onaanvaardbaar was en vroeg of laat tot vervelende consequenties zou leiden. Dat Oekraïne ook in dat besef de mogelijkheid werd voorgespiegeld om lid te worden en daartoe door het Westen werd aangemoedigd was daarom uitermate roekeloos. De man die daar in hoge mate voor verantwoordelijk was is George W Bush, samen met de toenmalige Britse premier Tony Blair, hetzelfde tweetal dat ons de catastrofale oorlog in Irak heeft geschonken met naar schatting een miljoen Iraakse doden, ontwrichting van het Midden-Oosten en het barbaarse IS-terrorisme. De cruciale datum is 2008 toen op een Navotop in Boecharest Blair en Bush tegen de zin van Frankrijk (Sarkozy) en Duitsland (Merkel) in de eindverklaring lieten opnemen dat Oekraïne en Georgië “lid zouden worden van het bondgenootschap.” De Europese leiders toonden zich trouwe vazallen en stemden – na verbaal maar machteloos protest – toe. Een datum van toetreding werd niet genoemd. Voor Oekraïne was het genoeg om hoop te koesteren op lidmaatschap en er stelselmatig naartoe te werken door politiek en economisch meer aansluiting te zoeken tot het Westen."
25 maart
Wow, binnenkort veel Oekraïners in mijn 'achtertuin', de Middenvijver op de Antwerpse Linkeroever. Prefab units realiseren die dienst doen als volwaardige appartementen. Er zal plaats zijn voor 600 mensen in eerste instantie, later kan dit worden uitgebreid tot duizend personen. Het zal hier een stuk drukker worden op Linkeroever, maar ze zijn welkom wat mij betreft.
26 maart
Volgens de Verenigde Naties zijn er bij de oorlog in Oekraïne al zeker 1.081 burgers om het leven gekomen en 1.707 mensen gewond geraakt. ‘Op zijn minst, want we hebben nog geen goed beeld van plaatsen waar hard is gevochten, zoals Marioepol en Volnokatsja.’ En dan hebben we het nog niet gehad over al het andere leed dat deze ontwikkelingen in gang hebben gezet. Dit is ook deels een propagandaoorlog. Dus hoe de vork aan de steel altijd zit is niet altijd zo duidelijk. Een wat verrassende wending is dat de oostelijke Donbas regio van steeds groter belang wordt in deze strijd. De Russische regering beweert volop in te willen zetten op gebiedscontrole daar. Separatisten en het Russische leger hebben op dit moment ongetwijfeld al grote delen van Loehansk en Donetsk in handen, de twee gebieden die samen de Donbas vormen. Meer (kritische) internationale steun voor de bevolking en de vluchtelingen van Oekraïne blijft nodig. O.a. de schuldenlast van Oekraïne kwijtschelden, druk zetten op de regering van Oekraïne om armoede en klassenverschillen in het land weg te werken en natuurlijk de nodige humanitaire hulp aan deze mensen geven.
27 maart
Als die Oekraïners meer op de private huurmarkt moeten gaan zoeken heeft dat allerlei economische en andere repercussies. We weten ook niet hoelang ze hier zullen blijven. Op linkeroever komen ze terecht in een wijk met mensen van meer dan 150 nationaliteiten. Het is hier cultureel erg divers dus, maar ze zullen wel opvallen.
28 maart
Intussen gaan er ook stemmen op hier op Linkeroever die beweren dat "de allochtonen" overlast bezorgen. Welke "allochtonen" en om hoeveel procent ervan het gaat wordt er natuurlijk niet bij vermeld. Overlast is trouwens voor een stuk subjectief. Wat voor de ene overlast is dat zal het misschien voor een ander niet zijn. Ik heb in mijn eigen woonblok nog maar, in decennia tijd, echt al te veel last gehad van een drietal mensen. Daarvan zagen er twee heel wit en heel Vlaams uit, één van hen verdenk ik er zelfs van voor het Vlaams Belang te stemmen en van de andere weet ik te weinig om het te kunnen zeggen. Enkele jaren geleden ben ik aan een tramhalte in elkaar geslagen door een Beerschot supporter die mij er (onterecht trouwens) van verdacht een Antwerp supporter te zijn. Dat was voor hem genoeg om mij in elkaar te slaan. Ook hij zag er heel wit en heel Vlaams uit, en ook hem verdenk ik er van voor het Vlaams Belang te stemmen.
De Morgen: Rusland brengt duizenden uit de zwaar belegerde stad Marioepol afkomstige burgers naar zijn eigen grondgebied over. Volgens ooggetuigen zou dit gepaard gaan met geweld. Dat meldt de BBC. Zulke deportaties worden internationaal erkend als een schending van de mensenrechten. (...) Eenmaal in Rusland krijgen de Oekraïense burgers volgens het ministerie van Defensie een werkplek aangeboden. “Degenen die daarmee akkoord gaan, krijgen documenten die het verlaten van de Russische regio’s voor twee jaar verbieden”, aldus het ministerie op Facebook.
Twee jaar? Dat kan ook nog langer worden denk ik. Poetin's Rusland doet steeds meer aan Noord-Korea denken (een staat die ook bondgenoot is van de staat China), maar dan wel met wat meer sympathie voor grote delen van Europees extreemrechts.
